Hij is bij de meeste mensen natuurlijk bekend door de strip Jan Jans en de Kinderen: Jan Kruis uit Mantinge. Maar hij maakte nog veel meer dan dat. Zijn vele tekeningen worden onder handen genomen in Het Allard Pierson in Amsterdam. Waar de laatste fase van restauraties is ingegaan.
“We hebben 1.200 pagina’s van Jan Jans en de Kinderen”, vertelt conservator Jos van Waterschoot van het Allard Pierson. Op een pagina staan meerdere tekeningen. Maar er is meer materiaal. “We nog een kleine drieduizend andere tekeningen.”
Sterfdag
Als bekende van Kruis waakt Van Waterschoot over zijn werken. Jan Kruis overleed op 83-jarige leeftijd, op 19 januari in 2017. Kruis en Van Waterschoot leerden elkaar kennen bij de reeks verhalen over Woutertje Pieterse waar Kruis de illustraties voor maakte. Van Waterschoot werkte destijds als conservator bij het Multatuli Museum. Het klikte en ze hielden contact.
Ongeveer honderd tekeningen en schilderijen liggen in het Jan Kruis Museum in Orvelte. De rest van de collectie van vierduizend tekeningen is vorig jaar overgebracht naar Amsterdam. Daar worden ze nu gerestaureerd en geconserveerd.
Monsterklus
Jean-Marieke Poot is de betrokken restaurateur. Ze herkent de strips zelf ook van vroeger. Haar moeder had een abonnement op de Libelle en zij las dan vaak de achterkant. “Soms vervloek ik ze”, zegt ze wijzend op de monsterklus. “Maar doordat ik de strips ken, is het ook heel leuk.”
Tekstballonnetjes worden bij de goede spreekwolken gezocht, lijmresten weggeschraapt en van losse onderdelen van de strips wordt het plakband weggegumd. Alles was met plakband, soms duct tape en een huis-tuin-en-keukenlijm aan elkaar geplakt.
‘Daar stond je niet bij stil’
“Ik weet nog wel hoe hij dat deed”, vertelt Leontine Kruis, dochter van Jan Kruis en werkzaam bij het Jan Kruis Museum over de woorden die in de spreekwolkjes werden geplakt. “Dat deed hij gewoon met van die Lero lijm die je gebruikte bij fotoboeken. Je deed dat toen met de middelen die er waren. Dat dat op termijn zou verkleuren, daar stond je niet bij stil.”
Expositie
Het is de bedoeling dat het Jan Kruis Museum straks ook gerestaureerde werken te leen krijgt. “Er is zoveel”, legt Leontine Kruis uit. “We willen mensen wel af en toe wat anders laten zien. Het is mooi dat het Allard Pierson de collectie restaureert. Zo wordt het zichtbaar voor het grote publiek. Anders ligt het maar te verstoffen.”
Van Waterschoot hoopt dat in het Allard Pierson straks ook de werken in een tentoonstelling komen te hangen. Samen met de twee andere striptekenaars Peter van Straaten en Gerrit de Jager (De familie Doorzon). “Dat je ze alle drie naast elkaar zou kunnen zetten. Drie totaal verschillende visies, maar dan over dezelfde gebeurtenis.” Het werk van Kruis mag daarbij niet ontbreken. “Omdat hij een van die mensen is die door zijn bril de maatschappij laat zien.”